Odszkodowanie za wypadek przy pracy. Czego można żądać? 

Liczba osób poszkodowanych w wyniku wypadków przy pracy sięga w Polsce niecałych 100 tysięcy rocznie. Takie sytuacje zdarzają się więc stosunkowo często, mając miejsce zarówno w przypadku zawodów obłożonych dużym ryzykiem, jak górnik lub hutnik, jak i niezbyt kojarzących się z zagrożeniem. Wypadki przy pracy bywają trudne do przewidzenia, a na ich zaistnienie może mieć wpływ bardzo wiele czynników: od zaniedbania norm bezpieczeństwa, poprzez podjęcie błędnych decyzji przez pracownika lub jego przełożonego, aż po zwyczajny przypadek. Warto więc wiedzieć jakiego zadośćuczynienia może żądać osoba, która ucierpiała w wyniku podobnego zdarzenia, a także co ma wpływ na szansę jego przyznania oraz wysokość poszczególnych świadczeń. 

Podmiotem wypłacającym podstawowe odszkodowanie za wypadek przy pracy jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wynika to z ubezpieczenia, do którego zgłoszony musi zostać każdy pracownik i związanych z nim regularnie odprowadzanych składek. Oprócz świadczeń z ZUS-u możliwe jest również staranie się o odszkodowanie od pracodawcy.

Kwoty te muszą nie tylko wynagrodzić cierpienie i straty poniesione przez poszkodowanego, ale również opłacić jego leczenie oraz zapewnić środki do życia na czas rehabilitacji. Wśród możliwych do uzyskania świadczeń z ZUS-u są: 

• Zasiłek chorobowy – przysługuje osobie ubezpieczonej, która jest niezdolna do pracy z powodu wypadku lub choroby zawodowej. 
• Świadczenie rehabilitacyjne – przysługuje osobie ubezpieczonej, której zasiłek chorobowy się wyczerpał, a wciąż pozostaje niezdolna do pracy, jednak dalsze leczenie lub rehabilitacja dają szansę na odzyskanie tej zdolności. 
• Zasiłek wyrównawczy – przysługuje osobie ubezpieczonej, której wynagrodzenie zmniejszyło się z powodu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. 
• Jednorazowe odszkodowanie – przysługuje osobie ubezpieczonej, która uległa stałemu lub długotrwałemu uszczerbku na zdrowiu oraz członkom rodziny zmarłej osoby ubezpieczonej lub pobierającej rentę. 
• Renta z tytułu niezdolności do pracy – przysługuje osobie ubezpieczonej, która straciła zdolność do pracy w wyniku wypadku lub choroby zawodowej. 
• Renta szkoleniowa – przysługuje osobie ubezpieczonej, która zmuszona jest zmienić zawód, ponieważ wypadek lub choroba zawodowa sprawiły, że stała się niezdolna do wykonywania dotychczasowych obowiązków. 
• Renta rodzinna – przysługuje członkom rodziny zmarłej osoby ubezpieczonej lub pobierającej rentę z powodu wypadku przy pracy albo choroby zawodowej. 
• Dodatek do renty rodzinnej – przysługuje sierotom zupełnym (pozbawionym obojga rodziców) uprawnionym do pobierania renty rodzinnej. 
• Dodatek pielęgnacyjny, a także pokrycie kosztów leczenia stomatologicznego, szczepień ochronnych oraz zakupu przedmiotów ortopedycznych. 

Warto pamiętać, że jeśli całkowitą winę za wypadek ponosi pracownik, odszkodowanie mu nie przysługuje. Wciąż może pobierać jednak świadczenia z tytułu ubezpieczenia chorobowego w wysokości 80%. Mowa jednak wyłącznie o winie całkowitej, która musi zostać odpowiednio udowodniona. W sytuacji, w której osoba poszkodowana jest tylko częściowo odpowiedzialna za wypadek, otrzyma odszkodowanie. Jeśli wypadek był śmiertelny, rodzinie zmarłego pracownika przysługują wszystkie świadczenia, nawet gdy ponosi on całkowitą winę za zaistniałą sytuację.

Kiedy można uzyskać odszkodowanie od pracodawcy? 

Oprócz opisanych powyżej świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, wypłacanych przez ZUS, można również ubiegać się o odszkodowanie od pracodawcy lub jego ubezpieczyciela. Są to często znacznie wyższe kwoty, więc jeśli istnieje taka możliwość, warto się o nie starać. Przysługują osobie poszkodowanej, jeśli winę za wypadek ponosi pracodawca lub inny pracownik oraz wtedy, gdy wykonywane obowiązki wiążą się z dużym ryzykiem. W tym pierwszym przypadku dotyczy to najczęściej nieodpowiedniego środowiska pracy lub niewłaściwego wyposażenia, czyli niezachowania przez pracodawcę norm BHP. W drugim do wypadku dochodzi zazwyczaj w wyniku błędu pracownika obsługującego niebezpieczny sprzęt lub bezpośredniego przełożonego osoby poszkodowanej. 

Warto pochylić się nad trzecią możliwością, ponieważ wiele osób, które uległy wypadkowi w czasie pracy, nie zdaje sobie z niej sprawy. Pracodawca może odpowiedzieć również na zasadzie ryzyka – oznacza to, że jeśli zadanie wykonywane przez poszkodowanego wiązało się z niebezpieczeństwem, odpowiedzialność za wypadek zawsze ponosi pracodawca. Często zdarza się, że nawet zachowanie wszystkich norm BHP nie zapewnia pracownikom całkowitej ochrony przed zagrożeniem: przykładami może być praca w kopalni lub w otoczeniu dużej ilości niebezpiecznych maszyn. Nie jest to winą pracodawcy, ale wynika z charakteru branży, w której prowadzi działalność. Zatrudniając wtedy pracowników, ponosi on odpowiedzialność za ewentualny uszczerbek na ich zdrowiu. 

Można starać się o następujące świadczenia od pracodawcy: 

• Jednorazowe odszkodowanie – obejmuje wszystkie koszty związane z wypadkiem, takie jak leczenie, rehabilitacja lub zakup przedmiotów ortopedycznych. 
• Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – to rekompensata za doznane przez osobę poszkodowaną cierpienie fizyczne oraz psychiczne. 
• Renta – to rekompensata utraty dochodów osoby poszkodowanej, jeśli straciła ona możliwość wykonywania dotychczasowych obowiązków lub z powodu uszczerbku na zdrowiu powiększyły się ponoszone przez nią wydatki. 

Warto pamiętać, że odszkodowanie od pracodawcy ma charakter uzupełniający i można się o nie starać dopiero po uzyskaniu świadczenia od ZUS-u. O przyznanie odszkodowania pracownik musi się również starać samodzielnie, występując z odpowiednim żądaniem do pracodawcy i w miarę możliwości właściwie je argumentując.